Hoạt động bảo lãnh phát hành chứng khoán có nhiều lợi ích cho tổ chức phát hành, giúp thúc đẩy thị trường phát triển. Có thể coi, công ty bảo lãnh phát hành chứng khoán là nơi để giúp các doanh nghiệp huy động vốn, dẫn vốn cho nền kinh tế.

Tuy nhiên trong nhiều năm gần đây, hoạt động bảo lãnh phát hành chứng khoán chưa thực sự hoạt động hết năng lực và vai trò của mình. Thị trường bảo lãnh phát hành chứng khoán vẫn đang còn rất ảm đạm, chưa thu được nhiều lợi nhuận doanh thu, chưa khơi thông được dòng vốn cho các doanh nghiệp.

Khái niệm bảo lãnh phát hành chứng khoán

Bảo lãnh phát hành chứng khoán là việc bên bảo lãnh cam kết với bên phát hành chứng khoán sẽ mua lại toàn bộ hoặc một phần số chứng khoán của bên phát hành nhằm mục đích bán lại hoặc mua số chứng khoán còn lại chưa được phân phối hết hoặc cố gắng tối đa để phân phối số chứng khoán cần được phát hành.

Như vậy có thể hiểu chủ thể bảo lãnh chứng khoán sẽ thay mặt cho tổ chức phát hành chứng khoán thực hiện mọi thủ tục liên quan đến số chứng khoán đã được cam kết bảo lãnh phát hành ra công chúng và các chủ thể bảo lãnh sẽ tìm kiếm lợi nhuận từ phí dịch vụ bảo lãnh hoặc số tiền chênh lệch trong việc bán lại số lượng chứng khoán được bảo lãnh.

Các hình thức bảo lãnh phát hành chứng khoán

Bảo lãnh với cam kết chắc chắn

• Là việc tổ chức bảo lãnh cam kết sẽ mua toàn bộ số chứng khoán đã được phát hành, dù phân phối hết hay không. Hình thức này thể hiện sự chắc chắn trong việc việc giải quyết rủi ro có thể xuất hiện trong đợt phát hành.
• Các tổ chức bảo lãnh mua chứng khoán của tổ chức phát hành với mức giá chiết khấu. Sau đó, họ bán lại theo giá chào bán ra công chúng và hưởng phần chênh lệch giá.

Bảo lãnh với cố gắng cao nhất

• Là việc tổ chức bảo lãnh không cam kết bán toàn bộ chứng khoán đã được phát hành. Thay vào đó, công ty này sẽ cam kết cố gắng hết sức để bán số chứng khoán đó ra thị trường.
• Trong trường hợp không phân phối hết thì tổ chức bảo lãnh sẽ trả lại cho tổ chức phát hành phần còn lại. Với hình thức này, công ty bảo lãnh sẽ không phải chịu bất cứ hình phạt nào nếu không bán hết chứng khoán.

Bảo lãnh theo phương thức tất cả hoặc không

• Là việc tổ chức phát hành sẽ yêu cầu tổ chức bảo lãnh phải bán đủ một số lượng chứng khoán nhất định.
• Nếu tổ chức bảo lãnh không phân phối được hết số chứng khoán đã thỏa thuận thì sẽ bị hủy toàn bộ đợt phát hành. Tổ chức bảo lãnh bắt buộc phải trả lại tiền cho nhà đầu tư đã mua chứng khoán.

Bảo lãnh theo phương thức tối thiểu – tối đa

• Sự kết hợp giữa hình thức bảo lãnh cố gắng cao nhất và bán tất cả hoặc đã tạo ra bảo lãnh theo phương thức tối thiểu – tối đa. Áp dụng theo hình thức này, tổ chức phát hành sẽ yêu cầu tổ chức bảo lãnh tự do chào bán chứng khoán đến mức tối đa đã được quy định sẵn.
• Trong trường hợp số lượng chứng khoán bán có tỷ lệ thấp hơn so với mức quy định thì thì hủy bỏ toàn bộ đợt phát hành.

Bảo lãnh theo phương thức dự phòng

• Bảo lãnh theo phương thức dự phòng được phát sinh do một số công ty phát hành bổ sung thêm cổ phiếu và cổ đông của công ty không lựa chọn mua thêm.
• Lúc này công ty phát hành tìm đến tổ chức bảo lãnh dự phòng để họ mua và chuyển cổ phiếu ra công chúng. Lúc này, tổ chức bảo lãnh là người mua cuối cùng hoặc chào bán hộ cổ phiếu.

Điều kiện để bảo lãnh phát hành chứng khoán

Tổ chức cung cấp dịch vụ bảo lãnh phát hành chứng khoán ngoài giấy phép bảo lãnh phát hành ra, còn cần đảm bảo những điều kiện sau:

• Tổ chức bảo lãnh không liên quan đến tổ chức phát hành. Những trường hợp như công ty mẹ – con, công ty và người quản lý, ký hợp đồng thâu tóm công ty, có quyền chi phối quyết định của công ty, có quan hệ cha mẹ vợ chồng,… đều không được chấp nhận thực hiện bảo lãnh phát hành chứng khoán.
• Thực hiện bảo lãnh đúng theo quy định của pháp luật.

Tổ chức bảo lãnh cần hỗ trợ bên phát hành thực hiện những thủ tục quan trọng trước khi chào bán chứng khoán. Ngoài ra theo luật chứng khoán năm 2019 có quy định: “Tổ chức bảo lãnh phát hành chứng khoán đáp ứng được các chỉ tiêu về an toàn tài chính.” 

• Chỉ được phép bảo lãnh phát hành khi tổng giá trị chứng khoán không được lớn hơn toàn bộ vốn chủ sở hữu, đảm bảo thấp hơn 15 lần kết quả của hiệu số giữa giá trị tài sản ngắn hạn và nợ ngắn hạn (dữ liệu dựa vào báo cáo quý liền trước đó). Hoặc giá trị bảo lãnh tối đa là 50% vốn chủ sở hữu của tổ chức bảo lãnh tính đến cuối quý gần nhất với ngày ký hợp đồng bảo lãnh. Ngoại trừ đợt phát hành các trái phiếu của chính phủ.
• Tổ chức phát hành chỉ được chấp nhận thực hiện nghiệp vụ bảo lãnh phát hành chứng khoán khi đã đăng ký và cấp phép hoạt động nghiệp vụ tự doanh chứng khoán. Số vốn pháp định yêu cầu là 165 tỷ đồng, tổ chức không vi phạm pháp luật trước thời điểm thực hiện bảo lãnh ít nhất 6 tháng liên tục.
• Cần mở một tài khoản riêng đối với công ty bảo lãnh phát hành để có thể nhận tiền đặt mua chứng khoán của khách hàng. Tài khoản được lập tại ngân hàng hoạt động hợp pháp. Việc này đảm bảo sự rạch ròi, minh bạch trong toàn đợt phát hành, tránh lẫn lộn giữa các khoản tiền cũng như đề phòng tình trạng gian dối.

Bảo lãnh phát hành theo hình thức cam kết chắc chắn sẽ không được thực hiện trong một số trường hợp:

• Bên bảo lãnh phát hành độc lập hoặc bản thân tổ chức sở hữu từ 10% vốn điều lệ của tổ chức phát hành.
• Một tổ chức cùng nắm giữ ít nhất 30% vốn điều lệ của tổ chức bảo lãnh và tổ chức phát hành. Đồng nghĩa với việc có bên thứ ba liên quan đến hai đối tượng là bên bảo lãnh và bên phát hành.
• Nếu đợt phát hành này có giá trị cam kết bảo lãnh lớn gấp 2 lần vốn chủ sở hữu của tổ chức bảo lãnh thì sẽ phải lập một tổ bảo lãnh phát hành chứ không được tự ý bảo lãnh. Lúc này sẽ có tổ chức bảo lãnh chính nắm tỷ lệ cam kết cao hơn các tổ chức bảo lãnh phụ.

Trên đây là nội dung tư vấn của KALF về Quy trình bảo lãnh phát hành chứng khoán và một số vấn đề pháp lý liên quan. Tất cả các ý kiến tư vấn trên của chúng tôi đều dựa trên các quy định pháp luật hiện hành. Nếu như Quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc, yêu cầu nào về các vấn đề pháp lý, vui lòng liên hệ với chúng tôi để được giải đáp kịp thời.